Een basisprincipe van levensbeschouwelijk onderwijs is leerlingen leren levensbeschouwelijk te waarderen en daarmee levensbeschouwelijk te communiceren (van Wilgenburg, 2020, p. 214). Al het onderwijs met een levensbeschouwelijk karakter zou één of meerdere van onderstaande basishandelingen moeten (door)ontwikkelen bij jongeren. Anders gezegd: onderwijs dat één of meer van onderstaande basishandelingen belicht, is óók met levensbeschouwelijke ontwikkeling bezig. Met name in het geschiedenisonderwijs, maar ook filosofie en maatschappijleer is dit duidelijk of via kleine aanpassingen in het onderwijs goed te integreren. 

In het Handboek vakdidactiek levensbeschouwing en religie geeft vakdidacticus Arwin van Wilgenburg vijf didactisch basishandelingen mee als handvatten voor docenten (van Wilgenburg, 2020). Deze didactische basishandelingen zijn:

1. Sensibiliteit ontwikkelen en tonen
2. Het opsporen van persoonlijke waarden
3. Oriënteren op gemeenschappen en bronnen
4. Ethisch en levensbeschouwelijk denken en communiceren
5. Ethisch en levensbeschouwelijk/godsdienstig handelen

De volgorde van deze vijf basishandelingen heeft een logica in moeilijkheid en abstractieniveau, maar is niet dwingend van karakter.

Het klassengesprek en de ronde tafel zorgen in combinatie met elkaar dat leerlingen, afhankelijk van het onderwerp, automatisch werken aan alle vijf basishandelingen en daarmee leren levensbeschouwelijk waarderen en communiceren. Op deze pagina het klassengesprek.

“Het klassengesprek is een werkvorm waarbij leerlingen gelegenheid krijgen om ideeën, ervaringen, gevoelens en standpunten naar voren te brengen” (Wilschut, van Straaten, & van Riessen, 2004, p. 320). De docent heeft de rol als procesbegeleider, de leerlingen communiceren direct met elkaar. Het is van belang dat de docent begeleidt in het proces van uitwisseling, niet om een opbrengst te bewerkstelligen.

Een klassengesprek is bij uitstek geschikt bij de volgende voorbeelden:

1. Een opmerkelijke of aangrijpende gebeurtenis uit de actualiteit. Leerlingen kunnen hun emoties hierover kwijt in een veilige omgeving.
2. Verkenning van hoe het eraan toegaat in de ‘grotemensenwereld’. De nadruk ligt minder op eigen emoties en meningen, maar om het zichtbaar maken van algemeen menselijk gedrag, waarden, normen en belangen. Deze variant ondervangt simplistische meningsvorming over het verleden en/of De Ander.
3. Een verrassend historisch feit. Leerlingen krijgen de mogelijkheid om hun mening te ventileren, maar ook om op zoek te gaan naar mogelijke verklaringen van het menselijk gedrag in het verleden.