Een zondagse eredienstEredienst Een eredienst verwijst naar een ceremoniële of rituele bijeenkomst die wordt gehouden binnen religieuze gemeenschappen. Tijdens een eredienst komen aanhangers van een bepaalde religie bij elkaar om te aanbidden, te bidden, lezingen te horen, liederen te zingen en andere religieuze handelingen uit te voeren. Deze diensten zijn bedoeld om spirituele verbondenheid te bevorderen, geloofsgemeenschappen te versterken en een gevoel van gemeenschap onder gelovigen te bevorderen. verloopt volgens een vast stramien. Bij sommige onderdelen van de dienst lopen leden van de Oudekerkgemeente door de kerk. De dienst is zelfs afgestemd op de Oude Kerk en hoe die is ingericht. Zo maken de ruimtes in het gebouw dus deel uit van de dienst. Voor de eredienst op zondag kan de geloofsgemeenschap gebruik maken van het middenschip, het hoogkoor en het deel daartussen dat de viering heet.

Stichting de Oude Kerk profileert zich als kunstinstelling die kunstenaars uitnodigt om kunstwerken te maken die gebruik maken van de ruimte van de kerk. Dit heet ‘slow curating’. Als voorbereiding van hun werk wonen kunstenaars soms een tijdje in een van huisjes die aan de Oude Kerk zijn vast gebouwd. Zo leren ze het gebouw en de omgeving kennen. De tentoonstellingen in de Oude Kerk zijn dus speciaal ontworpen voor de Oude Kerk. De ruimtes in het gebouw maken deel uit van de tentoonstelling. Hoe werkt dat in de praktijk?

In de afgelopen jaren hebben meerdere kunstenaars de Oude Kerk als inspiratiebron van hun tentoonstelling gebruikt. Hieronder volgt een samenvatting van deze tentoonstellingen en de manier waarop zij invloed hadden op de eredienst van de Oudekerkgemeente.

‘We may have all come on different ships but we’re in the same boat now’

Artiest	Sarah van Sonsbeeck
Looptijd	19 mei – 17 september 2017
Uitvoering	Gouden isolatiedekentjes verspreid over de hele vloer, bezoekers lopen door de kleine uitsparingen tussen de dekens. Duikersflessen in verschillende delen van de kerk.
Link met Oude Kerk	De Oude Kerk als havenkerk. De kunstenares wil aandacht schenken aan alle bootvluchtelingen die sneuvelen in de Middellandse Zee en aanspoelen aan Europese kusten.
Samenspel met de eredienst	De dekens liggen niet op de plek waar de dienst gehouden wordt, maar wel op de weg ernaartoe. Gemeenteleden met rollators kunnen moeilijk het hoogkoor bereiken. Ook tijdens het koffiedrinken is het lastig voor de gemeenteleden om zich tussen de dekentjes te manoeuvreren.
Reactie van de Oudekerkgemeente	In het begin was het even wennen, maar al snel raakten de gemeenteleden aan de tentoonstelling gewend. De gemeenteleden begrijpen de thematiek van de tentoonstelling en de link met de Oude Kerk. De predikant reflecteert in haar dienst op het thema van de tentoonstelling.

NA/AFTER

Artiest	Christian Boltanski
Looptijd	24 november 2017 – 29 april 2018
Uitvoering	Over de vloer liggen zwarte jassen (van buurtbewoners) verspreid over de vloer en over 15 lege stoelen hangen zwarte jassen. De kaarsenkronen hangen laag boven de vloer. De tafel die tijdens de eredienst gebruikt wordt, ligt bedekt met een dikke laag bloemen. In het hoogkoor zijn op fluisterende toon de namen te horen van de mensen die ooit waren begraven in de kerk.
Link met Oude Kerk	Een herinnering aan de mensen uit de buurt die er niet meer zijn
Samenspel met de eredienst	Elke zondag moet een deel van de tentoonstelling worden ontruimd en aangepast en daarna teruggebracht naar het arrangement van de kunstenaar. Om dit allemaal op tijd voor elkaar te krijgen zijn medewerkers van Stichting de Oude Kerk extra aanwezig op zondag.
Reactie van de Oudekerkgemeente	Discussies laaien op over hoeveel de ene groep zich moet aanpassen voor de andere groep. Het thema wordt wel gewaardeerd door de gemeenteleden. Met name de jassen vormen inspiratie voor de keuze in preken, Bijbellezingen en gebeden.

Anastasis

Artiest	Giorgio Andreotta Calò
Looptijd	18 mei 2018 – 23 september 2018
Uitvoering	Alle ramen, ongeveer 1.600 m2, waren bedekt met rood folie. De ruimte in de kerk was verder leeg gelaten. De kunstenaar was geregeld aanwezig om zijn ideeën uit te leggen. De rode gloed was een symbolische verwijzing naar het katholieke verleden van de kerk.
Link met Oude Kerk	“Het werk refereert aan de afwezigheid van beeld en is een directe verwijzing naar de Beeldenstorm van 1566 die hier plaatsvond. Bovendien verwijst het naar de vernietiging van beelden in een bredere hedendaagse context.”
Samenspel met de eredienst	De eredienst kon doorgang vinden, zonder dat items verplaatst moesten worden. De eredienst was alleen wel in de rode gloed. Het was zo donker in de kerk dat bladmuziek niet leesbaar was zonder extra lampen aan te zetten.
Reactie van de Oudekerkgemeente	Vanuit de gemeenteleden is geen specifieke reactie gekomen. Twee erfgoedorganisaties spannen een rechtszaak aan tegen Stichting Oude Kerk om de semi-permanente plaatsing van een rood raam in een kapel. Zij vonden het rood een aantasting van de Oude Kerk als monument. Een rechter stelde de Stichting de Oude Kerk in het gelijk en de vergunning hield stand. Het debat over wat er in de Oude Kerk kan en wie dat bepaalt, bleef op scherp staan.

Poems for Earthlings