Lesgeven over ‘De grootste Moskee van Europa’

De gemoederen kunnen hoog oplopen bij dit onderwerp, vandaar dat is gekozen om dit onderwerp te koppelen aan de dialogische vaardigheid. De leerlingteksten bij dit lesmateriaal behandelen ieder een deelperspectief over het onderwerp en zijn expres provocerend geschreven, zodat ze weer- of bijstand bij jongeren opwekken. Hierdoor wordt de dialoogvaardigheid van de leerlingen extra uitgedaagd.

Niets van de onderstaande uitspraken of teksten is verzonnen door de auteur. Alle informatie komt vanuit de wetenschappelijke onderzoeken of media. Om de teksten leesbaar te houden voor jongeren is de annotatie uit de teksten weggelaten.

  • Ethiek – meten met twee maten binnen één land/wet;
  • Cultureel relativisme vs. Universalisme – verandering in gedachte als het om jezelf gaat;
  • Religieuze diversiteit – wel/niet in mijn straat;
  • Schuilkerken toen, schuilmoskeeën nu;
  • Publieke domein – van iedereen of aan hoofdcultuur gebonden?
  • Bouwstijlen – invloeden & esthetiek in Europa.

De grootste moskee van Europa & de dialoog

Module De Grootste Moskee van Europa leent zich goed voor het startpunt Blok: Dialogiseren in gesprek, aangezien veel leerlingen ‘vanuit zichzelf’ een mening over dit onderwerp hebben. Dit startpunt kost extra tijd tijdens de lessen en richt zich meer op de vaardigheid van de dialoog. Het andere startpunt Blok: Luisteren naar de ander kan ook heel goed gebruikt worden. Bij beide startpunten kan onderstaande verdeling gebruikt worden.

Blok: Dialogiseren in gesprek                                                
Duur 10 minuten

  • Introduceer het onderwerp: moskeebouw in Nederland. Laat afbeeldingen zien van de Essalam moskee in Rotterdam en Fatihmoskee in Amsterdam.
  • Verdeel de klas in duo’s of trio’s;
  • Laat leerlingen ongeveer 3 minuten spreken over moskeebouw in Nederland.
  • Deel na de gesprekken rubrics 1 uit;
  • Laat leerlingen met elkaar bespreken waar in de rubrics zij op dit moment staan en waarom.

Blok: Luisteren naar de ander                                                       
Duur 5-10 minuten

  • Maak een keuze uit onderstaande opties qua teksten:
    • We hebben maar één tempel aan de Maas en dat is De Kuip;
    • Nooit meer bidden in de kou;
    • De grootste moskee West-Europa geopend in Rotterdam (NRC);
  • Lees de tekst voor;
  • Leerlingen luisteren en schrijven op waar het over gaat;
    • Geef aan dat de leerlingen niet mogen interpreteren maar zuiver opschrijven wat er gezegd wordt. Objectief dus.
  • In duo’s controleren de leerling elkaars ‘samenvatting’;
  • Kort bespreken wat goed ging en wat lastig was.

Blok: Luisteren naar jezelf                                                             
Duur 5 minuten

  • Leerlingen schrijven hun eigen mening op over moskeebouw in Nederland. Deze mening moeten ze goed verwoorden en onderbouwen.

Blok: Goede voorbereiding                                                             
Duur wisselt

Het is mogelijk om dit blok als huiswerk op te geven.

  • Leerlingen gebruiken de materialen van Omstreden Zaken die niet gebruikt zijn bij Blok: Luisteren naar de ander als verdiepingsmateriaal. Ze inventariseren in dit blok of hun eigen mening stand houdt;
    • Met name de verdiepingstekst De grootste moskee van Europa zorgt voor nuancering en onderbouwing van de mening van leerling.
  • Leerlingen vullen hun eigen mening aan met extra onderbouwing uit de artikelen;
  • Leerlingen bedenken welke verdiepingsvragen gesteld kunnen worden aan de hand van hun standpunt én bedenken welk antwoord zij daarop kunnen geven.

Blok: Dialogiseren in drie rollen                                                    
Duur 10-15 minuten

  • Verdeel de klas in trio’s;
    • Wanneer het zo uitkomt kan dit blok ook in duo’s uitgevoerd worden. De rol van observant komt dan te vervallen.
  • De leerlingen bekijken Rubrics 2, zodat zij weten waar iedere rol aan behoort te voldoen;
  • De leerlingen verdelen de drie rollen en beginnen het gesprek over moskeebouw in Nederland opnieuw;
    • Wanneer het gesprek stilvalt of in herhaling vervalt wordt er gewisseld;
    • Iedereen speelt alle rollen 1x.
  • Wanneer iedereen geweest is, wordt binnen de groep besproken waar men staat in Rubrics 2 en waarom.
  • In deze groep wordt tevens bepaald, aan de hand van de opgedane kennis, waar iedereen staat in Rubrics 1 en waarom.

Blok: Dialogiseren in gesprek                                                                     
Duur 10 minuten

  • De klas wordt verdeeld in duo’s
    • Wanneer dit blok ook het startpunt was, dan kunnen dit dezelfde duo’s zijn.
  • Er wordt opnieuw gesproken over moskeebouw in Nederland, maar nu moeten de duo’s alle rollen in één keer vervullen. Beiden moeten dus hun mening kunnen geven én doorvragen.
  • Ook wanneer leerlingen het met elkaar eens zijn, moet de ander volledig begrepen worden;
  • Na afloop van de dialoog wordt samen bepaald waar de leerlingen in de rubrics staan én wat die leerling moet verbeteren om een stapje verder te komen.



Rubrics 1: Dialogiseren in gesprek

Niveau 1
Ik geef mijn eigen mening en luister niet/slecht naar de ander. Ik ben bezig om mijn eigen gelijk te krijgen. Ik stel geen verdiepingsvragen, omdat ik niet echt bezig ben met de mening van de ander. Wij voeren geen gesprek maar twee monologen. Ik ben degene die de boventoon voert in het gesprek.
Niveau 2
Ik geef mijn mening en luister naar de ander. Ik probeer de ander van mening te laten veranderen. Ik geef vooral tegenargumenten en vergeet daardoor nog weleens verdiepingsvragen te stellen. Wij voeren eigenlijk geen gesprek, maar praten langs elkaar heen. Ik ben degene die stiller wordt in het gesprek.
Niveau 3
Ik geef mijn mening en kan argumenten noemen bij mijn mening. Ik luister naar de ander en probeer verdiepingsvragen te stellen. In deze vragen laat ik vaak mijn eigen mening doorschemeren. Er is één persoon die in het gesprek de boventoon voert.
Niveau 4
Ik geef een onderbouwde mening en kan ingaan op verdiepingsvragen. Ik luister aandachtig naar de ander, waarbij ik probeer mij niet te laten leiden door mijn eigen mening, wat nog niet altijd lukt. Ik stel toepasselijke vragen, die echt gericht zijn op het beter begrijpen van de ander. Wij proberen gelijkwaardige gesprekspartners te zijn, maar dit lukt nog niet altijd. Ik of de ander voert een beetje de boventoon.
Niveau 5
Ik geef een onderbouwde mening en ga inhoudelijk in op verdiepingsvragen. Ik luister aandachtig en zonder oordeel naar de ander en probeer te begrijpen waar die mening vandaan komt. Ik stel toepasselijke verdiepingsvragen, die echt gericht zijn op het beter begrijpen van de ander. Wij zijn gelijkwaardige gesprekspartners.

Rubrics 2: Dialogiseren in drie rollen

Niveau 1
antwoordgeverdoorvragerobservant
Ik kan mijn mening niet uitleggen.Ik ga de discussie aan met de antwoordgever en wil de ander graag overtuigen van mijn gelijk. Hierdoor stel ik bijna geen verdiepingsvragen.Ik bemoei mij continu met het gesprek en geef graag mijn mening. Ik ben niet / weinig bezig met het proces van de anderen.
Niveau 2
antwoordgeverdoorvragerobservant
Ik kan mijn mening moeilijk uitleggen en ik weet geen/ weinig argumenten ter onderbouwing. De doorvrager weet mij het zwijgen op te leggen.Ik probeer verdiepingsvragen te stellen, maar geef ook mijn eigen mening en wil eigenlijk gelijk krijgen. Achteraf kan ik de mening van de antwoordgever.Ik bemoei mij af en toe met het gesprek en geef daarbij ook (per ongeluk) mijn mening. Ik let ook wel op het proces, maar vind het lastig achteraf te verwoorden hoe het ging.
Niveau 3
antwoordgeverdoorvragerobservant
Ik kan mijn mening uitleggen en redelijk onderbouwen. Tegenargumenten kan ik soms verwerpen. Af en toe weet ik geen antwoord te geven op verdiepingsvragen.Ik stel verdiepingsvragen om de mening van de antwoordgever beter te begrijpen. Ik laat het merken wanneer ik het wel / niet eens ben met die mening. Achteraf lukt het mij om redelijk objectief de mening van de antwoordgever te herhalen.Ik bemoei mij niet met het gesprek. Ik luister alleen naar de anderen. Ik kan achteraf redelijk aangeven hoe het proces van de andere rollen ging.
Niveau 4
antwoordgeverdoorvragerobservant
Ik kan mijn mening uitleggen en onderbouwen. De meeste tegenargumenten kan ik verwerpen. Op bijna alle verdiepingsvragen weet ik antwoord te geven of vervolgstappen uit te leggen.Ik stel goede verdiepingsvragen, zodat ik de mening van de antwoordgever echt doorgrond en overtuigend kan navertellen. Hierbij laat ik mijn eigen mening helemaal achterwege.Ik observeer de verschillende rollen binnen de dialoog. Ik kan mensen ’terugfluiten’ als dit nodig is en blijf hierbij ook objectief. Achteraf kan ik het proces goed verwoorden en tips geven.